Finansijska kriza u pojasu Gaze
Keš je ključ opstanka za pogođenu ekonomiju Gaze, ali je njegovo snabdevanje izrazito ograničeno, kao i osnovne potrepštine poput hrane, goriva i lekova. Sa gotovo svim bankama i bankomatima van funkcije, stanovnici se oslanjaju na moćne novčane posrednike čije provizije dostižu čak 40%. "Ljudi krvare zbog ovoga," kaže Ayman al-Dahdouh, direktor škole iz Gaze. Inflacija, visok procenat nezaposlenosti i iscrpljene ušteđevine dodatno pojačavaju finansijski pritisak na porodice, koje često prodaju imovinu da bi preživele.
Glavni razlozi nestašice novca
Izrael je zaustavio ulazak gotovine u pojas Gaze da bi onemogućio Hamasu kupovinu oružja i isplatu borcima. U isto vreme, bogate porodice su povukle novac i napustile teritoriju, dok su inostrane firme zahtevale isključivo gotovinske uplate. Provizije novčanih posrednika su zbog ovoga porasle sa 5% na čak 40%. Osobe koje trebaju keš prenose novac elektronski brokerima, a zatim dobivaju samo deo u gotovini, dok su često novčanice oštećene i neprihvatljive na tržištu.
Inflacija i teškoće u svakodnevnom životu
Inflacija je u 2024. godini porasla za 230%. Više od 80% stanovništva je nezaposleno, a plata se najčešće dobija direktnim depozitima. Za sve kupovine u prodavnicama, prevoz i osnovne potrepštine neophodan je keš, koji je izuzetno teško nabaviti. Cene osnovnih proizvoda su drastično porasle: kilogram šećera sada košta oko 80-100 dolara, a litra benzina i do 25 dolara. Novčanice su pohabane i često odbijane, što je dovelo do pojave usluge "popravke novca" kako bi se starim novčanicama produžio vijek trajanja.
Moć novčanih posrednika i neizvesna budućnost
Sa zatvaranjem većine banaka, pojedinci sa gotovinom stekli su ogromnu moć, a stanje na tržištu je poput mafijaške kontrole. Pokušaji uspostavljanja digitalnog sistema plaćanja nisu uspešni zbog pritiska na prodavce da primaju samo gotovinu. Rat još više komplikuje kontrolu ekonomskih aktivnosti, a nepoznati akteri upravljaju krijumčarenjem i profitom od provizija. Porodice koje ostanu bez keša primorane su da zavise od humanitarne pomoći, što je jedino rešenje za mnoge u Gazii danas.
