Šta je hipersplenizam?
Hipersplenizam označava prekomjernu aktivnost slezine, organa koji filtrira stare i oštećene ćelije iz krvi. Slezina, smještena ispod lijevog rebra, aktivno učestvuje u imunološkom sistemu čuvajući bijela krvna zrnca i pomažući u stvaranju antitijela. Prekomjerna funkcija slezine vodi do preranog uništavanja krvnih zrnaca što rezultira njihovim nedostatkom, poznatim kao citopenija.
Kako se manifestuje hipersplenizam?
Nedostatak krvnih ćelija može imati različite oblike: anemiju sa izrazitim umorom i osjećajem hladnoće, leukopeniju zbog koje su pacijenti podložniji infekcijama, te trombocitopeniju koja uzrokuje lako pojavljivanje modrica i krvarenja. Sve to su znaci poremećene funkcije slezine.
Uzroci uvećane slezine i nastanka hipersplenizma
Glavni uzrok hipersplenizma je splenomegalija, odnosno uvećanje slezine. Ovo stanje može izazvati bolest jetre poput ciroze, razne infekcije (virusne, bakterijske i parazitske), autoimune bolesti (lupus, reumatoidni artritis), maligni tumori poput leukemije, poremećaji krvi i nasledni metabolički poremećaji. Uvećana slezina zadržava i uništava previše krvnih ćelija čak i zdravih.
Simptomi i dijagnostika
Najčešći znak je bol u gornjem lijevom dijelu stomaka, ponekad praćen osjećajem pritiska i ranom sitosti. Anemija donosi slabost, vrtoglavicu i blijedu kožu. Dijagnoza se postavlja na osnovu laboratorijskih analiza krvi i ultrazvučnog pregleda abdomena.
Opcije liječenja
Lečenje hipersplenizma primarno podrazumijeva terapiju osnovnog oboljenja. U težim slučajevima mogu se primijeniti transfuzije, terapija zračenjem ili radiofrekventna ablacija. Ako terapije ne daju rezultate, indicirana je splenektomija, kirurško uklanjanje slezine uz naknadnu zaštitu vakcinama i antimikrobnim profilaksama.
Prognoza
Ishod liječenja zavisi od osnovnog uzroka. Mnoge bolesti su izlečive ili se mogu kontrolisati, omogućavajući povratak funkcije slezine u normalu. Dugotrajni poremećaji mogu zahtijevati periodične transfuzije radi održavanja adekvatne krvne slike.
