Šta je moždani udar i kako nastaje?
Moždani udar predstavlja nagli neurološki poremećaj uslijed poremećaja cerebralne cirkulacije koji dovodi do oštećenja mozga. Prekid protoka krvi u mozgu izaziva nedostatak kiseonika i hranjivih materija, što rezultira odumiranjem nervnih ćelija i gubitkom funkcija određenih dijelova mozga. Što duže traje poremećaj cirkulacije, to su posljedice teže, pa je hitna medicinska intervencija ključna.
Simptomi i znakovi upozorenja moždanog udara
Simptomi se pojavljuju iznenada i zavise od zahvaćenog područja mozga. Najčešći su slabost ili utrnulost lica, ruke ili noge na jednoj strani tijela, poremećaj govora, nagli gubitak vida na jednom oku ili polovini vidnog polja, gubitak ravnoteže te jaka glavobolja praćena povraćanjem. Prolazni simptomi tj. tranzitorni ishemijski ataci (TIA) traju do jednog sata i smatraju se hitnim upozoravajućim znacima jer ukazuju na visok rizik od pravog moždanog udara.
Hitna laboratorijska ispitivanja kod neuroloških pacijenata
Za pravovremenu dijagnostiku neophodno je brzo obaviti analize: kompletnu krvnu sliku, glukozu, elektrolite, kreatinin, protrombinsko i parcijalno trombinsko vrijeme, kao i pretrage urina i likvora. Analiza likvora uključuje fizikalni pregled, određivanje proteina i broja ćelija, te bakteriološku analizu kod određenih neuroloških stanja. Pored toga, rutinski se vrše ispiti upalnih parametara, testova na trombofiliju, imunoloških analiza i genetskih testova kao što su Faktor V Leiden i MTHFR mutacije, koji pomažu u identifikaciji rizičnih faktora.
Prevencija i kontrola rizika
Rizični faktori poput dislipidemije, kada su povišeni holesterol i trigliceridi, dovode do začepljenja krvnih sudova i povećavaju šansu za moždani udar. Važno je regulisati ove vrijednosti promjenom načina života i primjenom odgovarajuće terapije. Brza dijagnoza i liječenje te kontrola krvnog pritiska, šećera i faktora zgrušavanja krvi znatno smanjuju rizik od moždanog udara i njegovih posljedica.
Zaključak
Brza prepoznatljivost simptoma moždanog udara i odmah započeta dijagnostika kroz laboratorijske pretrage su ključni za sprečavanje trajnih oštećenja mozga i invaliditeta. Svi koji osjete znakove ove opasne bolesti trebaju hitno potražiti medicinsku pomoć jer svaki minut može spasiti neprocenjiv broj moždanih ćelija.
