Šta je adrenokortikalni karcinom?
Adrenokortikalni karcinom je najčešći oblik raka koji se razvija u spoljašnjem sloju nadbubrežne žlezde, poznatom kao korteks. Ovaj sloj proizvodi važne steroidne hormone kao što su kortizol i aldosteron, koji regulišu metabolizam, krvni pritisak, oblik tijela i rast dlake. Iako je najčešći tip raka nadbubrežne žlezde, adrenokortikalni karcinom je rijedak i dijagnostikuje se kod otprilike jedne osobe na milion godišnje. Može pogoditi i odrasle i djecu.
Vrste i simptomi
Postoje funkcionalni i nefunkcionalni tumori. Funkcionalni tumori proizvode prevelike količine hormona kao što su aldosteron, kortizol, estrogen i testosteron, što izaziva različite simptome poput povećanja tjelesne težine, bolova u stomaku, hirzutizma i hipertenzije. Nefunkcionalni tumori ne utiču na hormone, ali mogu pritisnuti okolne organe.
Agresivnost i stadijumi
Adrenokortikalni karcinom se brzo širi u druge organe poput pluća i kostiju, što otežava liječenje. Postoje četiri stadijuma bolesti, zavisno od veličine tumora i širenja na limfne čvorove ili udaljene organe.
Uzroci i genetski faktori
Tačan uzrok nije poznat, ali genetske mutacije u genima poput TP53 i IGF2 značajno povećavaju rizik. Nasljedna stanja kao što su Bevkvit-Videmanov sindrom, Karnijev sindrom, Li-Fraumenov i Linčov sindrom, povećavaju vjerovatnoću razvoja ovog raka.
Dijagnostika i liječenje
Dijagnoza se često postavlja slučajno tokom snimanja zbog drugih medicinskih problema. Koriste se magnetna rezonanca, CT, analiza hormona u krvi i biopsija. Najčešći vid liječenja je operacija (adrenalektomija), često praćena lijekovima poput mitotana i metirapona. Kada operacija nije moguća, primjenjuje se hemoterapija ili palijativna njega za ublažavanje simptoma.
Komplikacije i praćenje
Operacija može izazvati probleme kao što su infekcija, krvarenje i hormonalni disbalans. Mitotan može izazvati mučninu, dijareju i zbunjenost. Rak se često vraća u prve dvije godine, stoga su redovni kontrolni pregledi neophodni, uključujući snimanja i analize hormona.
Stope preživljavanja
Petogodišnje preživljavanje zavisi od stadijuma bolesti i funkcionalnosti tumora: stadijumi I i II imaju oko 74% preživljavanja, stadijum III 54%, a stadijum IV 38%. Rano otkrivanje i adekvatno liječenje su ključni za bolji ishod.
