Rizik i statistika
Prekomerno izlaganje suncu, naročito opekotine u ranom djetinjstvu, i upotreba solarijuma značajno povećavaju rizik od melanoma. U Srbiji se godišnje registruje preko 700 novodijagnostikovanih slučajeva i oko 250 smrtnih ishoda. Melanom se najčešće javlja u životnoj dobi od 50 do 60 godina, ali zabrinjavajući porast bilježi se kod mladih od 18 do 29 godina, pa čak i kod djece.
Zašto je važno zaštititi se
Sunčevo zračenje je neophodno za sintezu vitamina D, ali pravilno ponašanje na suncu je ključno. Dovoljno je oko 15 minuta izlaganja za proizvodnju vitamina D. Savjetuje se izbjegavanje direktnog sunca od 10 do 17 sati, redovna upotreba fotoprotektivnih krema, mehanička zaštita poput šešira i naočara, te posebna pažnja kod svijetle puti, djece, trudnica i starijih osoba.
Posljedice i prevencija
Sunčanje može izazvati kratkoročne posljedice (crvenilo, bol, imunosupresija) i dugotrajne (fotokancerogeneza, hronično oštećenje). Oko 50–80% UV oštećenja akumulira se u djetinjstvu i adolescenciji, a jedno ili više opeklina u djetinjstvu gotovo udvostručuju rizik za rak kože u odraslom dobu. Nakon povratka s mora preporučuje se dermoskopski pregled kože 6–8 sedmica kasnije.
Solarijumi i preporuke
Solarijumi su označeni kao kancerogeni i ne preporučuju se nikome. Studije povezuju veliki dio melanoma kod mladih sa upotrebom solarijuma. U Srbiji je zabranjeno korišćenje solarijuma mlađima od 18 godina, a zagovara se potpuna zabrana. Rano otkriven melanom ima izvrsnu prognozu, dok uznapredovali melanom daje metastaze i lošiju stopu preživljavanja.
