Šta je adrenokortikotropni hormon (ACTH)?
Adrenokortikotropni hormon (ACTH) oslobađa hipofiza i ima ključnu ulogu u tome kako tijelo reaguje na stres. ACTH podstiče nadbubrežne žlijezde da luče kortizol i androgene. Kortizol, poznat kao "hormon stresa", utiče na mnoge organe i tkiva i zato su ACTH i kortizol često povezani u dijagnostici problema sa hipofizom i nadbubrežnim žlijezdama.
Gdje se proizvodi ACTH i šta radi?
ACTH nastaje u prednjem režnju hipofize, male žlijezde u dnu mozga. Glavna funkcija ACTH je stimulacija kore nadbubrežne žlijezde da oslobađa kortizol. Kortizol pomaže u održavanju krvnog pritiska, regulaciji šećera u krvi, smanjenju upale, upravljanju disanjem i energetskim metabolizmom. ACTH takođe utiče na lučenje androgena i posredno na adrenalin i noradrenalin.
Kako se reguliše i kako se testira?
Regulacija ACTH odvija se putem hipotalamus-hipofizno-nadbubrežne ose (HPA). Niska razina kortizola izaziva oslobađanje CRH iz hipotalamusa, što stimuliše ACTH. Povišen stres podiže ACTH i kortizol. Nivoi se mjere vađenjem krvi, obično ujutru, te se često određuje i kortizol uz ACTH ili se radi stimulacioni test ACTH.
Visoki i niski nivoi ACTH
Visok ACTH može biti uzrokovan Kušingovom bolešću (adenom hipofize), ektopičnim tumorom koji luči ACTH ili primarnom nadbubrežnom insuficijencijom kao kod Adisonove bolesti. Nizak ACTH može nastati kod Kušingovog sindroma izazvanog nadbubrežnim tumorom ili dugotrajnim unosom kortikosteroida ili kod hipopituitarizma zbog oštećenja hipofize. Ako postoji povećanje ili gubitak težine, ili promjene krvnog pritiska, potrebno je obratiti se ljekaru radi testiranja ACTH i kortizola.
